Iris en Lieke bloggen: Wie jarig is viert feest!

‘Wie jarig is viert feest!’ is de naam van de GGD-campagne waarmee zij het traktatiebeleid op basisscholen en in de kinderopvang wil veranderen. Want het gaat om de jarige, niet om de traktaties. Daar kunnen we natuurlijk wat van vinden, maar het is een feit dat de ‘tractatiedruk’ behoorlijk is opgelopen in de afgelopen decennia. Dat hebben wij (Iris en Lieke) ook gemerkt.

Ik (Iris) herinner me nog goed hoe ik mijn verjaardag op school vierde. We hebben het dan over eind jaren zestig. Als je jarig was, kreeg je een kroon. Je mocht op de stoel staan en trakteren. En die traktatie was simpel. De meeste kinderen namen een trommeltje mee met snoep: trekdrop, schuimblokken, spekjes, lolly’s. Elk kind zocht 1 ding uit en was daar blij mee. Je mocht het ook direct opeten in de klas, want het was feest. De klas zong voor de jarige. De meester of juf kreeg een reep chocolade. Als jarige mocht je een felicitatiekaartje uitzoeken en samen met een vriendje of vriendinnetje naar de andere klassen om daar een felicitatiekaart uit te zoeken. Dat was een feest!

20 jaar later

Zo’n 20 jaar later mochten onze dochters uitdelen op school. Er werd toen al benadrukt dat ‘iets gezonds’ de voorkeur had en het moest er vooral feestelijk uitzien. Nog zie ik mijzelf aan tafel zitten. Piepkleine kikkertjes vouwen voor op een doosje rozijntjes. Mandarijntjes knopen in een zakdoek. Bananenbootjes maken… Niet iedere ouder had daar zin in en al snel werd het gangbaar om een klein cadeautje aan de klasgenootjes te geven. Later dan toch weer met een zakje snoep erbij. Tegen de tijd dat de kinderen in groep acht zaten, was er een soort van ratrace ontstaan wie de grootste, leukste en origineelste traktaties maakte of kocht. En dat moesten we natuurlijk helemaal zelf uitzoeken, want Pinterest en Instagram bestonden nog niet!

Een heel gedoe

Nu vieren onze kleinkinderen hun verjaardag op school en zijn onze dochters en hun partners ‘aan de beurt’ om iets te verzinnen. Het verhaal herhaalt zich: de school vraagt om gezond en leuk. Niet elke ouder houdt zich aan de afspraak en de kinderen lusten het vaak niet. Kortom, het is een heel gedoe. In de week voor de verjaardag denk ik vaak via Whatsapp mee over een geschikte traktatie: leuk, gezond, snel gemaakt, niet te duur. Helaas wonen onze dochters niet in de buurt, dus ik kan niet echt helpen. Met hun volle agenda’s loopt de stress vaak op. Meestal hebben ze pas op de dag of avond voor de verjaardag tijd om de traktatie te maken. Ik denk dat veel ouders dit herkennen.

Kleine school

Ik (Lieke) zat op een kleine, vrije basisschool die net pas was geopend toen ik er in 1986 na een verhuizing in groep 3 terecht kwam. Een school die veel tijd besteedde aan handvaardigheid, toneel, dans, koken en de natuur. We waren regelmatig in het bos te vinden of bij het zelfgebouwde weerstation op het schoolplein. Er was veel aandacht voor de groepsdynamiek en voor dingen samen doen. Pesters kregen geen kans. Aan de basisvaardigheden, en dan met name aan rekenen, werd iets minder aandacht besteed. In de brugklas bleek ik bij wiskunde een behoorlijke achterstand te hebben. Maar leuk was het wel.

Wie jarig was, stond met een papieren kroon op een stoel of op tafel. De rest van de klas zong ‘ei ei ei en we zijn zo blij’ en ‘de kop van de kat is jarig’. Daarna deelde je uit. Eerst in je eigen klas en daarna mocht je één vriendje of vriendinnetje kiezen waarmee je langs de andere klassen ging om de docenten iets te geven. Ik herinner me dat ik rondliep met een schaal vol prikkers met kaas en worst. Of prikkers met druiven en aardbeien. Eén keer bakte ik met mama thuis soesjes. Mijn mama kwam later op de dag met die soesjes en een bus slagroom naar school. In de klas mocht iedereen zijn eigen soesje vullen. Het werd een grote bende. Maar leuk was het wel.

Trakteren en film kijken

Omdat ik in de zomervakantie jarig was, trakteerde ik nooit alleen. Op de laatste schooldag van het jaar stonden nog minstens twee kinderen met een kroon op een stoel. En omdat we die laatste dag niets meer hoefden te leren, keken we na het uitdelen in de klas een film. Konden we meteen onze traktaties opeten.

Van traktaties van andere kinderen herinner ik me koeken met kattengezichtjes (smarties als ogen, dropveters als snorharen), zakjes chips en bellenblazers. Traktaties hoefden er niet Instagram-waardig uit te zien. De meeste ouders kenden elkaar en net als tussen de kinderen was er geen competitie. Bovendien waren de klassen klein, dus we werden zeker niet overvoerd. Iedereen bleef tussen de middag op school waar we boterhammen en fruit aten en een beker melk of ranja dronken. Uit onze broodtrommels kwamen geen muffins of frikandelbroodjes. Een traktatie was echt nog een traktatie. En leuk was het zeker!

Maar met meer dan 25 kinderen in een klas, veel meer voltijds werkende en alleenstaande ouders en alarmerende berichten over overgewicht, kan ik me voorstellen dat het tijd is voor verandering. Jarig zijn op school is dan nog steeds leuk. Want wie jarig is viert feest.

Voordelen van stoppen met trakteren

Feest vieren kan dus ook zonder traktaties. En dat heeft voordelen. Ouders en kinderen hebben minder stress. Er ontstaat geen ‘wedstrijd’ wie het leukste, mooiste, grootste of lekkerste uitdeelt. Kinderen met een allergie of bepaalde geloofsovertuiging voelen zich niet uitgezonderd. Niet trakteren is over het algemeen gezonder én beter voor het milieu (al die losse zakjes en pakjes!). En door niet meer te trakteren, is iedereen gelijk. Niet iedere ouder heeft tijd, geld of zin om traktaties te kopen of maken en daar worden de kinderen dan ook niet op afgerekend.

Veel scholen bedachten al leuke alternatieven. Kinderen mogen bijvoorbeeld op een briefje schrijven wat ze een leuke extra activiteit vinden om met de klas te doen. De jarige mag dan uit de pot met deze briefjes een activiteit kiezen. De klas zingt nog steeds voor de jarige. Het kind krijgt nog steeds een kroon. En het is nog steeds feest in de klas.

Meer weten? Ga naar de campagnepagina.